Zasady określania odszkodowania pieniężnego za utratę wartości budynków wychylonych na skutek działalności górniczej

Jednym ze skutków podziemnej eksploatacji górniczej jest przejściowe lub trwałe nachylenie terenu i w efekcie wychylenie obiektów budowlanych. Wychylenie budynku mieszkalnego powoduje pogorszenie jego funkcji użytkowych, obniżenie trwałości elementów konstrukcji i wykończenia, obniżenie walorów architektonicznych, a w efekcie zmniejszenie wartości materialnej budynku.
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze (p.g.g.) nakłada na przedsiębiorcę odpowiedzialność za szkodliwe następstwo ruchu zakładu górniczego i stanowi, że w tym zakresie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego, o ile ustawa p.g.g. nie przewiduje inaczej (art. 145).
Stosowane dotychczas metody wykonywania pomiarów wychylenia budynków i określania utraty wartości wychylonych budynków, dają asumpt do wypracowania jednolitej metodyki i zasad postępowania, które zostałyby zaakceptowane i przyjęte do stosowania w praktyce.
Przedstawiono propozycję metody służącej do określania wysokości odszkodowania pieniężnego za utratę wartości budynku mieszkalnego, wychylonego na skutek działalności górniczej, w tym metody pomiaru zaistniałego wychylenia, na podstawie którego oblicza się to odszkodowanie.
Zasady zostały opracowane dla budynków mieszkalnych posiadających 1–3 kondygnacji, których stan techniczny nie stwarza zagrożenia dla bezpieczeństwa dalszego użytkowania.
Zasady zawierają propozycje działań, jakie należy podjąć, aby określić wysokość odszkodowania pieniężnego za wychylenie budynku, natomiast warunki wypłaty odszkodowania powinna regulować ugoda zawarta między poszkodowanym a przedsiębiorcą górniczym, zgodnie z przepisami prawa i regulacjami przedsiębiorstw.
Zasady mają zastosowanie dla budynków o wychyleniu od 10 do 25 mm/m włącznie. Wychylenie budynku do 10 mm/m jest kwalifikowane jako nieodczuwalne. Wychylenie powyżej 25 mm/m jest uznawane za niepożądane ze względu na bardzo dużą uciążliwość użytkowania, zaleca się wówczas rektyfikację budynku. Dla budynków o wychyleniu większym niż 25 mm/m wartość odszkodowania powinna być przedmiotem negocjacji poszkodowanego z przedsiębiorcą górniczym. W tym przypadku wskazane jest wykonanie opinii technicznej dotyczącej dalszego bezpiecznego użytkowania budynku. Koszty wykonania opinii technicznej ponosi przedsiębiorca górniczy.
Zasady zaleca się stosować na terenach górniczych po zakończonej eksploatacji i ujawnieniu się głównych deformacji powierzchni, a także na terenach pogórniczych. Informacja o zakończeniu eksploatacji górniczej i o ujawnieniu się głównych wpływów (deformacji) powinna być podana przez mierniczego górniczego i potwierdzona zapisem w sprawozdaniu z pomiarów pochylenia
budynku. Zasady mogą być także stosowane na terenach górniczych dla budynków, które w przyszłości będą poddawane deformacjom podłoża, w celu określenia odszkodowania za zaistniałe już wychylenie lub jego przyrost.
Zasady zostały opracowane do wykorzystania przez:
● poszkodowanych w celu ułatwienia postępowania w dochodzeniu roszczeń,
● przedsiębiorców górniczych, ponieważ orzecznictwo w sprawie odszkodowań
za ten rodzaj szkód nie jest ujednolicone,
● biegłych sądowych.
Zasady mogą także stanowić podstawę orzecznictwa sądowego.
Zasady nie naruszają przepisów Prawa geologicznego i górniczego oraz Prawa budowlanego, a także przepisów aktów wykonawczych do tych ustaw.
Wypłata odszkodowania za utratę wartości pochylonego budynku nie zwalnia zakładu górniczego z odpowiedzialności za uszkodzenia elementów konstrukcji i wykończenia budynku, powstałe w wyniku prowadzonej eksploatacji górniczej, które powinny zostać usunięte niezależnie od zaistniałego wychylenia.
W sprawach nieuregulowanych w Zasadach zaleca się stosowanie wiedzy technicznej zawartej w literaturze fachowej, na przykład w publikacjach zamieszczonych w spisie literatury.